ในยุคนี้ต้องถือว่า สแกนเนอร์ เป็นอุปกรณ์ต่อพ่วง ที่มีความจำเป็นสำหรับผู้ใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ไม่แพ้ อุปกรณ์ต่อพ่วงประเภทอื่นๆ เนื่องจากหน้าที่ของอุปกรณ์ ชิ้นนี้ ก็คือ การเก็บข้อมูลที่เป็นภาพกราฟก ภาพถ่าย หรือเอกสารไว้ในฮาร์ดดิสก์ภายในคอมพิวเตอร์ เรียกว่า เป็นการจัดเก็บเอกสารที่เคยอยู่ในรูปของกระดาษ ให้ไปอยู่ในรูปแบบดิจิตอล
ประโยชน์ของสแกนเนอร์จะช่วยรักษาคุณภาพของภาพ หรือข้อมูลเหล่านั้น ให้คงทนถาวร มากกว่าการเก็บในรูปของเอกสาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคอินเทอร์เน็ตด้วยแล้ว สแกนเนอร์จะยิ่งเพิ่มความสะดวกในการจัดทำข้อมูลได้ดียิ่งขึ้น สแกน รูปภาพสำหรับใช้ตกแต่งเว็บไซต์ หรือจัดเก็บเป็นอัลบั้ม หรืออยู่ในไฟล์ข้อมูล
แม้หลายคนเริ่มมองว่า กล้องดิจิตอลจะมาเป็นอุปกรณ์อีกชิ้นที่มาเป็นทางเลือกใหม่ให้กับผู้ใช้ ข้อดีของกล้องดิจิตอลความสะดวกให้กับผู้ใช้มากกว่าเครื่องสแกนเนอร์ โดยเฉพาะความสะดวก และความรวดเร็วของกล้องดิจิตอลที่มีมากกว่าสแกนเนอร์ เพราะผู้ใช้สามารถ download รูปภาพจากกล้องดิจิตอลใส่ลงในฮาร์ดดิสก์ภายในเครื่องได้ทันทีโดยไม่ต้องผ่านการสแกนภาพให้ยุ่งยาก
อย่างไรก็ตาม ราคาที่ถูกกว่าของเครื่องสแกนเนอร์ รวมทั้งการเก็บข้อมูลบางประเภท เช่น การทำเพลท เครื่องสแกนเนอร์ยังมีความจำเป็น ทำให้สแกนเนอร์ยังคงเป็นทางเลือกของผู้ใช้คอม พิวเตอร์
สำหรับกลุ่มผู้ใช้เครื่องสแกนเนอร์แบ่งได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ คือ 1. กลุ่มผู้ใช้ ตามบ้าน (Home Use) 2. กลุ่มธุรกิจขนาด กลางและขนาดย่อมหรือ SME และ 3. กลุ่ม High End Scanner ทั้ง 3 กลุ่มนี้จะมีความต้องการใช้งานที่แตกต่างกันไป ผู้ผลิต เครื่องสแกนเนอร์เองก็จะผลิตเครื่องออกมาตอบสนองความต้องการของลูกค้าทั้ง 3 กลุ่ม ซึ่งมีความต้องการในเรื่องของคุณภาพ และราคาที่ต่างกัน
วิธีการเลือกซื้อสแกนเนอร์ จะพิจารณาคุณสมบัติหลักๆ ดังต่อไปนี้
1. ความคมชัด หรือ Resolution คือความละเอียดในการสแกนภาพ จะมีการ ระบุค่าความคมชัดของสแกนเนอร์เอาไว้ จะ ต้องดูที่ค่า dpi และเวลาดูจะต้องพิจารณา ตัวเลขตัวหน้าเป็นหลัก เช่นว่า 300 คูณ 1200 dpi ให้ดูตัวเลข 300 เพราะหมายถึง จำนวนของเซนเซอร์ หรือตัวตรวจจับสัญญาณภาพ ที่อยู่บนหัวสแกน ยิ่งมีตัวเซนเซอร์มากเท่าใดก็ยิ่งหมายถึงความละเอียดของภาพจะสูงตามไปด้วย
การพิจารณาขึ้นอยู่กับการใช้งาน หากต้องการสแกนภาพเพื่อไปใส่ลงบนเว็บไซต์ จะใช้ระดับ 150 dpi แต่ต้องการพิมพ์ภาพ ควรจะเป็นระดับ 300 dpi แต่หากต้องการนำไปสู่กระบวนการพิมพ์ออพ เซ็ท ควรจะมีค่าระดับ 300 dpi ขึ้นไปจน ถึง 600 dpi หรือหากสแกนภาพสไลด์เพื่อ นำไปทำภาพโปสเตอร์ขนาดใหญ่ ควรมีความละเอียดไม่ต่ำกว่า 600 dpi
2. จำนวนสีของเครื่องสแกนเนอร์ จะพิจารณาจากจำนวน bit สี จะขึ้นอยู่กับ ลักษณะการใช้งาน หากเป็นการสแกนภาพ ปกติ เพื่อเก็บเอกสารหรือใส่ลงในเว็บไซต์ ก็อาจใช้แค่ 24 bit แต่หากใช้สแกนสไลด์ ฟิล์มเนกาตีฟ ก็ต้องการค่าความคมชัดและ การกระจายแสงสีที่มากขึ้น ควรซื้อรุ่นที่มี 30 bit ขึ้นไป
3. ความเร็วในการทำงาน มาจากปัจจัย 2 ส่วน คือ ความเร็วในการต่อเชื่อม และความเร็วในการอ่านข้อมูล
สำหรับความเร็วในการต่อเชื่อมหรืออินเตอร์เฟส จะขึ้นอยู่กับการเลือกใช้ระบบต่อเชื่อมว่าเป็นแบบใด ซึ่งปัจจุบันตัวเชื่อมต่อหรือพอร์ต 3 ระบบ คือ พอร์ต แบบ parallel มักจะใช้กับเครื่องสแกนเนอร์ ราคาถูก เพราะมีต้นทุนการผลิตต่ำ การใช้ งานปานกลาง แต่การส่งผ่านข้อมูลจะทำ ได้ช้ากว่าพอร์ตแบบ USB ซึ่งเป็นเทคโนโลยี ใหม่กว่า และกำลังมาทดแทนพอร์ตแบบ parallel เหตุผลมาจากความเร็วและความ สะดวกในการติดตั้ง ทำให้ USB กลายเป็น มาตรฐานใหม่ของสแกนเนอร์ไปแล้ว
แต่สำหรับสแกนเนอร์ระดับมือ อาชีพ มักจะใช้ระบบต่อเชื่อม SCSI เนื่อง จากความสามารถที่ให้ความเร็วในการส่งผ่านข้อมูลที่สูงมาก เหมาะกับการส่งผ่านข้อมูลจำนวนมาก จึงเหมาะสำหรับการสแกนภาพกราฟิกคุณภาพสูง หรือสแกนภาพจำนวนมากๆ แต่การใช้งาน จะต้องมี การ์ดควบคุมแบบ SCSI ติดตั้งร่วมอยู่ด้วย
สำหรับความเร็วในการอ่านข้อมูล จะขึ้นอยู่กับตัว Sensor chip ซึ่งมีอยู่ด้วยกัน 2 เทคโนโลยี คือ CCD ซึ่งเป็นเจ้าตลาดเดิม และ CIS เป็นเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นทีหลัง แต่ทั้งสองระบบใช้แผ่นเวเฟอร์ ซิลิคอนเหมือนกัน และมีตัวกรองแสงเหมือน กัน แตกต่างกันตรงที่ระบบ CCD ต้องมีตัวแปลงสัญญาณจากอนาล็อกเป็นดิจิตอล ในขณะที่ CIS มีอุปกรณ์นี้อยู่ในตัว
สิ่งที่เกิดขึ้นก็คือ CIS จะกินไฟ และ กินเนื้อที่ในการจัดงาน เรียกว่า มีขนาดเล็กกว่าเทคโนโลยี CCD แต่ข้อเสียก็คือ การตรวจจับสัญญาณภาพของ CIS แคบกว่า ทำให้คุณภาพในการสแกนภาพของ CIS สู้ระบบ CCD ไม่ได้
4. โปรแกรมเกี่ยวเนื่อง โดยเฉพาะโปรแกรม OCR ที่ช่วยในการสแกนข้อความ เพื่อไปจัดเก็บเป็นไฟล์เอกสารที่สามารถแก้ไขได้ โดยเฉพาะหากต้องมีการตกแต่งภาพ ต้องดูว่ามีการแถมโปรแกรมตกแต่งภาพมาให้ด้วยหรือไม่
5. คุณสมบัติพิเศษอื่นๆ เช่น ความ ง่ายในการใช้งานด้วยปุ่มเพียงปุ่มเดียว เช่น ปุ่มสแกนถ่ายเอกสาร สแกนส่งแฟกซ์ และ สแกนส่งอีเมล เมื่อกดปุ่มสแกน เครื่องจะทำงาน และเชื่อมโยงเข้ากับโปรแกรมที่เกี่ยวข้องโดยอัตโนมัติ
หรืออย่างระบบป้อนกระดาษอัตโนมัติ เป็นอีกคุณสมบัติที่ช่วยอำนวยความสะดวกในการใช้งาน และคุณสมบัติที่ขาดไม่ได้อีกอย่างหนึ่งก็คือ ความสามารถ ในการสแกนฟิล์ม เป็นฟิล์มแบบใด ฟิล์มสไลด์ หรือฟิล์มเนกทีฟ เนื่องจากความคมชัดของภาพที่ได้ออกมาจากการสแกนจากฟิล์มสไลด์นั้น จะดีกว่าจากรูปภาพปกติ
ทางเลือกที่เหมาะสำหรับผู้ใช้ ในแต่ละกลุ่ม
การเลือกซื้อสแกนเนอร์นั้น ควรจะเลือกซื้อให้เหมาะสมกับการใช้งานของลูกค้าแต่ละกลุ่ม ซึ่งมีความต้องการที่แตกต่างกันไป เพื่อไม่ต้องจ่ายแพง หรือไม่เหมาะสม ซึ่งผู้ผลิตเครื่องสแกนเนอร์ในแต่ละยี่ห้อ จะผลิตเครื่องหลายรุ่นที่ผลิตออกมาตอบสนองความต้องการที่แตกต่างกันไปด้วยเช่นกัน
ผู้ใช้ตามบ้าน (Home Use) ลูกค้า กลุ่มนี้มักจะไม่ต้องการเครื่องราคาแพง ซึ่ง ปัจจุบันราคาสแกนเนอร์ลดลงมาเหลือไม่กี่พันบาท มีข้อแนะนำว่า ควรจะเลือกซื้อสแกนเนอร์ที่มีความละเอียด 600 คูณ 600 dpi และควรใช้ระบบต่อด้วย USB Port จะ ดีกว่าระบบต่อเชื่อมด้วยระบบ Parallel Port เพราะจะดีว่าทั้งในแง่ของความเร็วและการ ติดตั้ง
ผู้ใช้ที่เป็นสำนักงานขนาดเล็กและกลาง (SOHO) ลูกค้ากลุ่มนี้อาจต้องคำนึง ถึงประสิทธิภาพของการใช้งานมากกว่าในเรื่องของราคา การเลือกใช้งานควรจะเลือก ซื้อสแกนเนอร์ที่มีความละเอียดไม่ต่ำกว่า 1200 dpi ขึ้นไป และมีความละเอียดของจำนวนสี หรือ color dept ตั้งแต่ 42 bit ความเร็วในการสแกนภาพเป็นสิ่งที่จำเป็น จึงควรเลือกอุปกรณ์เชื่อมต่อที่เป็นระบบ USB Port หรือ SCSI Port
กลุ่มผู้ใช้ระดับมืออาชีพหรือ Hight end scanner กลุ่มนี้จะใช้งานประเภทกราฟิกคณภาพสูงสุด จึงต้องการคุณสมบัติ การทำงานของเครื่องสูงสุด ทั้งในแง่ของความละเอียด และขนาด bit ของสี และสิ่งที่ขาดไม่ได้ก็คือ ความสามารถในการสแกนฟิล์ม
ปัจจุบันมีผู้ผลิตเครื่องสแกนเนอร์เกือบ 10 ยี่ห้อที่วางขายอยู่ในท้องตลาด ส่วนใหญ่จะเป็นผู้ผลิตคอมพิวเตอร์อยู่เดิม อาทิ แคนนอน ฮิวเลตต์-แพคการ์ด คอมแพค ฟูจิตสึ เอเซอร์ และที่วางขายในห้างพันธ์ทิพย์ ก็มียูแมกซ์ ไมโครเทค ส่วนใครจะเลือกซื้อสแกนเนอร์ยี่ห้อใด ก็เลือกดูได้ตามความเหมาะสมและตามกำลังเงิน
แนวโน้มในอนาคตของเครื่องสแกนเนอร์ นอกจากจะถูกแทรกซึมด้วยกล้องดิจิตอล ที่จะเข้ามาทดแทนเครื่องสแกนเนอร์ในบางส่วน โดยเฉพาะในธุรกิจที่ต้องการความรวดเร็วในการบันทึกภาพแบบปัจจุบันทันด่วน เช่น สิ่งพิมพ์ และประกันภัยรถยนต์
